علت مخالفت برخی مراجع با تعزیه چه بود؟

حجت الاسلام والمسلمین بهاری، کارشناس مذهبی در خصوص مخالف برخی افراد با تعزیه‎‌خوانی گفت: بعضی‌ها عمدا با مسئله تعزیه‌خوانی مخالف بودند، چون عمدتا تعزیه‌گردان‌ها مرد بودند و تعزیه‌گردان زن نداشتیم. برای مثال در تعزیه خوانی یک مردی نقش حضرت زینب(س) را بر عهده می‌گرفت، نقابی می‌زد و چهره آن معلوم نبود، اما تعدادی این موضوع را شایسته نمی‌دانستند و مخالفت می‌کردند.

به گفته این کارشناس مذهبی، البته برخی از مراجع برزگوار در همان زمان گذشته مانند آیت الله ابوالقاسم قمی(ره) حتی فتوای بلا اشکال را صادر می‌کردند و مردم نسبت به این مسئله علاقه داشتند. همچنین بعدها هم افرادی مانند آیت الله شاهرودی که در این رابطه فتوا صادر کردند و آن را بدون اشکال اعلام کردند. گرچه علت مخالفت بعضی از مراجع و علما در رابطه با تعزیه این بوده است که بعضی از احادیث تاریخی تحریف می‌شد و آن شکل اساسی و درستش به دلیل کمبود امکانات و وسایل قابل پیاده شدن نبوده و کار تعزیه ممکن بود از کاری اثر گذار به کاری تمسخر آمیز تبدیل شود. 

جایگاه تعزیه در ایران

حجت الاسلام والمسلمین بهاری گفت: لذا می‌توان برای تعزیه جایگاه خاصی در بحث عزاداری‌ها را مشخص کرد. تعزیه هم انواع مختلفی داشته است، برای مثال در مراسمات تعزیه‌خوانی همدان، در روز سوم شهادت ابی عبدالله(ع) مجموعه عظیمی از مسائل به وجود می‌آید. از این دسته که مجموعه‌ای از کاروان‌ها را درست می‌کنند و یزید، شمر، حرمله و خولی همه با چهره‌های عجیب و غریب سوار بر اسب هستند یا اسرا را در حالات مختلف نشان‌ می‌دهند. حالا شاید این رسوم کمی تغییر کرده باشد که بخشی از اثر بخشی خود را از دست می‌دهد.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: تعزیه یک نوع تخصص خاص برای پیاده کردن مرثیه اهل بیت(ع) است. در دوره پهلوی اول که عزاداری‌ها محدود شد، تعزیه تقریبا از دور خارج شد ولی در دوره پهلوی دوم، فردی به اسم پرویز صیادی ده‌ها تعزیه را در قالب تئاتر اجرا کرد و تبدیل به تئاتر شد.

وی در ادامه سخنانش گفت: نمونه بارزش را هم که بگویم مثلا سریال مختار را که به شکل تعزیه پیاده شده و جامعه آن را درک کرده‌ است. برای نمونه فردی که در سریال تیر را به سمت علی‌اصغر پرتاب کرد، همه می‌دانند که او یک بازیگر است، اما به گفته خود او، مادرم گفت الهی که دستت بشکند ولی می‌داند که من نقش آن شخص بودم. در نتیجه همین امر اثر گذاری خود را در جامعه نشان می‌دهد.

ترویج تعزیه‌خوانی با سینما تلوزیون

حجت الاسلام والمسلمین بهاری گفت: تعزیه در قالب و شکل جدیدش می‌تواند اثر گذار باشد و امروزه رسانه و تلوزیون و سینما می‌تواند حرف‌های بلندتر از این را بزند و مطرح کند. فیلم‌هایی که پیرامون عاشورا یا اهل بیت ساخته شده مانند سریال مختار، امام رضا(ع)، امام حسن(ع)، امیرالمومنین(ع) به نوعی همان تعزیه هستند، چون یک موضوع را بررسی نمی‌کند و سیری از یک زندگی را بررسی می‌کند. تعزیه هم همینطور است که در قالب تخصصی بیشتر به موضوعات توجه و پرداخته می‌شود.

او افزود: لذا این موضوع بسیار مهم است که اگر سینما یا تئاتر خیابانی ما بتواند به این موضوع یک نگاه ویژه داشته باشد، قطعا از بعد تجاری می‌تواند بحث هنگفتی باشد و هم در بحث بیداری جامعه و فرهنگ سازی جامعه می‌تواند همه مسائل را پیاده کند، البته به شرطی که نگاه بیدار گرایانه داشته باشد.