پاشنه آشیل انیمیشن ایرانی چیست؟

محمدجواد جنتی یکی از کارگردان‌های انیمیشن سینمایی «بچه زرنگ» که در بخش سودای سیمرغ چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، اظهار داشت: به نظر من؛ ضعف فیلمنامه مهم‌ترین مسئله امروز سینمای ایران است. حتی شاید بتوانیم به لحاظ فنی خود را به انیمیشن دنیا برسانیم اما در فیلمنامه ضعف‌های زیادی وجود دارد. حتی اگر داستان جذاب باشد کودک ضعف فنی را می‌پذیرد و با اثر همراه می‌شود. انیمیشن‌هایی هستند که با خط کشیده می‌شوند و دو بعدی هستند اما کودکان با این انیمیشن‌ها که تصاویری ساده و بی ایراد دارند به دلیل داستان خوب و جذابی که دارند همراه می‌شوند و ارتباط برقرار می‌کنند.

جنتی خاطرنشان کرد: پاشنه آشیل سینمای ایران و به طور خاص انیمیشن ایرانی همین مسئله فیلمنامه است. در فیلمنامه «بچه زرنگ» مسئله فیلمنامه برای ما خیلی مهم بود و روی این موضوع خیلی خوب کار کردیم. نوشتن فیلمنامه انیمیشن با فیلمنامه آثار داستانی تفاوت‌های بسیاری دارد، البته ساختار کلی همان ساختار سه پرده‌ای کلاسیکی است که در جهان استفاده می‌شود و در «بچه زرنگ» هم رعایت شده است و انیمیشن ما قهرمان هم دارد. عموماً به غیر از چند استثنا انیمیشن‌ها در دنیا با همین ساختار، ساخته می‌شوند.

وی افزود: در واقع ساختار مشخص است و به لحاظ تکنیکی معمولاً این ساختار رعایت هم می‌شود اما تنها این مورد نیست که به یک فیلمنامه کیفیت می‌دهد و مسائل بسیاری را برای نگارش اثر باید در نظر داشت و در انیمیشن اتفاقاً موارد بسیار بیشتری وجود دارد که کار را با سینمای داستانی متفاوت می‌کند و به نظرم سخت‌تر است. به نظر من کسانی که آثار انیمیشن می‌سازند بهتر است به این مورد توجه داشته باشند و روی فیلمنامه بیشتر کار کنند.

جنتی درباره تفاوت نسخه اکران انیمیشن «بچه زرنگ» در کشورهای مسلمان با دیگر کشورها گفت: در هر جامعه‌ای یک فرهنگ وجود دارد و مخاطب پیش‌زمینه‌ای دارد که به سینما می‌آید. ممکن است شما مسئله‌ای را در یک فیلم مطرح کنید که مردم یک کشور به خوبی با آن ارتباط برقرار کنند اما مردم یک کشور دیگر اصلاً متوجه نشوند که منظور شما چه بود. ما بر مبنای شناختی که از مخاطب داشتیم یکسری مسائل در نسخه داخلی داریم که در نسخه خارجی وجود ندارد و البته یکسری مسائل هم در نسخه خارجی وجود دارد که در نسخه اکران داخلی وجود ندارد. در حقیقت ما در نسخه خارجی ساده‌تر صحبت کردیم ولی در نسخه ایرانی مقداری روی پیش‌زمینه ذهنی مخاطب هم حساب کردیم و تفاوت دو نسخه تنها به این دو مورد مربوط می‌شود.

وی افزود: اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم این تفاوت‌ها به دیالوگ‌ها و شوخی‌ها مربوط می‌شود. تفاوت‌ها نسبتا چشم‌گیر است و ما ناگزیر به این تفاوت بودیم. به عنوان مثال شاید شما در جمع هموطنانتان به شوخی جمله‌ای بگویید که همه بخندند اما در جمعی با چند فرد غیر ایرانی بیان همان جمله بی‌معنا و بی‌ربط به نظر برسد. به دلیل این تفاوتها ما در اسامی، لوکیشن‌ها، روابط و… تفاوت‌ها و تغییراتی بین این دو نسخه ایجاد کردیم تا مخاطب خارجی هم جزئیات را متوجه شود.

جنتی در پایان درباره عنوان «بچه زرنگ» که شاید کمی بار منفی هم داشته باشد، توضیح داد و گفت: نه به نظرم این عنوان بار منفی ندارد. “بچه زرنگ” یک اصطلاح در ادبیات عامیانه است و بارها از این کلمه استفاده می‌کنیم و مثلا می‌گوییم؛ “فلانی می‌خواهد بچه زرنگ‌بازی” دربیاورد. شخصیت اصلی هم در واقع بچه‌ خودش را بچه زرنگ می‌داند و به همین دلیل خرابکاری‌های زیادی به بار می‌آورد که مسیر قصه را شکل می‌دهد و در نهایت هم به اشتباهات خود پی می‌برد و می‌فهمد که این روش برای قهرمان بودن اشتباه بوده است.

۵۷۲۴۷