‍ انسداد ارتباطی، مانعِ توسعه ایران

به گزارش ماجرانیوز «سبب‌شناسی توسعه‌نیافتگی و انديشه پيشرفت و تحولات جديد ايران» موضوع نشستی بود که چهارشنبه گذشته از سوی موسسه تحقیق و توسعه برای صنعت احداث و انرژی در محل ساختمان جامعه مهندسان مشاور ایران برگزار شد. بیش از ۸۰ نفر از اعضای بخش خصوصی در این نشست شرکت کردند. هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و احمد آل یاسین، مهندس عمران و پژوهشگر توسعه در کنار فریدون مجلسی، دیپلمات اسبق و بهروز گتمیری استاد بازنشسته عمران دانشگاه تهران سخنرانان حاضر در این نشست بودند. در این جلسه موضوع توسعه‌نیافتگی انسانی و فرهنگی ایران از بعد تاریخی، سیاستگذاری و اجرا مورد بررسی قرار گرفت.

هادی خانیکی، پژوهشگر علوم ارتباطات‌ و توسعه در این جلسه با اشاره به کتاب اندیشه پیشرفت و تحولات جامعه ایران که بازخوانی از مطالعات مجید تهرانیان در حوزه توسعه و فرهنگ ارتباطات است، مشکل و ریشه توسعه‌نیافتگی امروز ایران را مشابه گذشته آن در نظام بسته ارتباطات دانست. خانیکی گفت: «بسته بودن راه‌های ارتباطی بین مردم و حکومت، مردم و گروه‌های اجتماعی و گروه‌های اجتماعی با یکدیگر سبب می‌شود که افراد جامعه حرف همدیگر را نفهمند و جامعه در شرایط انقلابی قرار بگیرد.»

خانیکی با اشاره به پژوهش تهرانیان در سال ۱۳۵۵ آنچه که ایران امروز درگیر آن است را همان مسائل، شکاف‌ها و تنگناهای ۴۶ سال پیش دانست و گفت: «این ویژگی‌های نظام بسته ارتباطی و اطلاعاتی است که ما امروز هم با عوارض آن در سیاست‌گذاری و اجرا دست و پنجه نرم می‌کنیم. رشد فرهنگ پنهان‌کاری در نظام اداری و ضایع شدن شفافیت، پرهیز از گفت‌و‌شنود، دخالت‌های نسنجیده و غیرحرفه‌ای در کار آفرینش‌های علمی، پرهیز از شناسایی مسائل اجتماعی از راه انتشار یافته‌های پژوهشی، ناشکیبایی در برابر انتقاد و ناتوان از انتقاد سازنده، رشوه‌خواری و چاپلوسی بی‌اساس، ناشکیبایی در برابر طنز اجتماعی برای شناخت مسائل اجتماعی (مشابه آنچه بر سر روزنامه توفیق آمد)، پرهیز از صراحت در گفتار، پرهیز از اعتراف به اشتباه و دست برداشتن از نصیحت، فرار از مسئولیت با فرافکنی، فرهنگ خودفریبی، فرهنگ آسان‌نمایی مشکلات اجتماعی، فرهنگ دسیسه‌بازی و بده‌بستان، فرهنگ قرطاس‌بازی به جای ارتباط موثر، فرهنگ لفاظی همه چیز در خطابه و رسانه‌های رسمی و در نهایت فرمالیسم در ارتباطات اجتماعی به معنای این است که فهم عمیق از رفتار مخاطب رخ نمی‌دهد و افراد متوجه یکدیگر نمی‌شوند.»

خانیکی تصریح کرد: «اینها همگی مواردی است که از سال‌ها پیش به لایه‌های فرهنگی ما نفوذ کرده و هنوز هم به شدت ادامه‌دار است و جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کند. توسعه از نظر تهرانیان به گفته خانیکی بالا بردن ظرفیت‌های معنوی و مادی نظام ملی است که نتیجه آن رسیدن به مدارای بیشتر، دروغگویی کمتر، همدردی بیشتر و سرمایه اجتماعی بیشتر است. او در پایان صحبت‌هایش گفت که صحبت از توسعه مخاطب قرار دادن حکومت نیست بلکه نهادهای مدنی، سیاسی و اجتماعی همه با هم در رسیدن به توسعه نقش پر رنگ دارند».