قفقاز قربانی جدید ناتو/ آمریکا از آسیای میانه چه می‌خواهد؟

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ماجرانیوز، «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا شنبه ۲۶ شهریور و در بحبوحه درگیری‌های مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، وارد ایروان پایتخت ارمنستان شد و مورد استقبال «نیکول پاشینیان» نخست وزیر این کشور قرار گرفت. سفری که به نوعی میدان جدید بازی واشنگتن را روشن و مشخص کرد که آمریکا این‌بار قفقاز و آسیای میانه را برای زیاده‌خواهی‌های خود انتخاب کرده است. 

سفری برای دخالت/ اهداف آمریکا در قفقاز 
دور دوم تنش های مرزی باکو و ایروان درحالی آغاز شد که به گفته مقامات جمهوری آذربایجان و ارمنستان در درگیری‌های ۱۲ تا ۱۴ سپتامبر(۲۱ تا ۲۳ شهریور)، ۷۹ سرباز آذری و ۱۳۵ سرباز ارمنستانی کشته شدند. میانه این معرکه، نانسی پلوسی آتش‌بیار آن شد و با سفر به ایروان و اعلام حمایت رسمی از پاشینیان، میدان رقابت با روسیه را به آسیای میانه کشاند. در دکترین سیاست خارجی آمریکا، حضور در آسیا به ویژه غرب و میانه آن، جایگاه غیرقابل تغییری دارد و به همین دلیل است که خروج ظاهری از افغانستان به معنای آغاز سناریوچینی برای ورود به ارمنستان، گرجستان و دیگر جمهوری‌های مستقل خواهد بود. 

سفر به ارمنستان و حمایت از یکی از طرف‌های درگیر جنگ، وقتی طرف دیگر هم برای جلب‌نظر آمریکا از هیچ کوششی فروگذار نکرده! گرچه در ارزیابی تحلیلگران نتیجه لابی‌های ارمنی‌ آمریکایی است اما در نگاه استراتژیک میدان‌کِشی جدید کاخ سفید در جنگ پنهان با بلوک شرق یعنی روسیه و چین است. حضور نانسی پلوسی در آسیای میانه و میان درگیری‌های روسیه و اوکراین در یکی از اقمار شوروی سابق، ارسال سیگنال «هل من مبارز» برای مسکو است،  به ویژه آنکه واشنگتن تصور می‌کند جنگ اوکراین، تمرکز از روسیه گرفته است. در راستای همین سناریوی رقابت با شرق، فشردن بر نقاط ضعف روسیه و چین در دستور کار قرار گرفته و سفر چندماه گذشته پلوسی به تایوان صحنه نخست این سناریوست. قدرت نمایی آمریکا در ارمنستان و حضور در تایوان برای مهار چین، با نقش‌آفرینی نانسی پلوسی، برای این سناتور ۸۲ ساله هم نوعی برگ برنده و نقطه قوت مثبت به ویژه در ایام منتهی به انتخابات کنگره ارزیابی می‌شود تا نقش و جایگاه خود را در ساختار سیاسی آمریکا محکم‌تر سازد.

بخش دیگری از اهداف آمریکا در قفقاز و البته آن بخشی که برای ایران اهمیت دارد، تقلای کاخ سفید برای محدود کردن زمین بازی ایران در منطقه آسیای میانه است. این مهم به ویژه پس از تغییر نگاه تهران به منطقه است. حضور جمهوری اسلامی ایران در جمع کشورهای شانگهای و چرخش متوازن‌ساز به شرق و منطقه، حتی اگر در ظاهر برای نظریه‌سازان سیاست خارجی آمریکا مهم نباشد، در باطن نگرانی‌های عمیقی را برای آن‌ها ایجاد کرده است. قدرت ایران در خاورمیانه به اندازه کافی واشنگتن را تحت فشار قرار داده است و اکنون میدان تازه آسیای میانه و قفقاز برای ایرانی که با بسیاری از کشورهای این حوزه تاریخ و اشتراکات فرهنگی دارد، گران تمام شده است و سفر سراسیمه پلوسی به ایروان، به فاصله کوتاهی از سفر آیت‌الله رئیسی به سمرقند نشانه واضخ این گرانی است. 

تثبیت هژمونی زیر سوال رفته آمریکا در آسیا، تصور مهار روسیه از طریق سلطه بر منطقه تحت نفوذش، کنترل بلندپروازی‌های ترکیه در موضوع ارمنستان، هشدار به چینی که از آسیای میانه و با طرح »کمربند-جاده» در پی گشودن راه تازه‌ای برای ارتباط است و در نهایت تسلط بر انرژی‌های موجود در منطقه و کریدورهای حیاتی آن از مهمترین اهداف پیدای واشنگتن در قفقاز است.

دوستی خاله‌خرسه آمریکا با جمهوری‌های تازه مستقل
عضویت در ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) رویایی است که آمریکا و غرب با فروختن آن به کشورهایی اروپای شرقی و همسایگان مسکو، آن‌ها را به دام جنگ‌های فرسایشی انداخته و بحران‌سازی می‌کند. پس از این گرفتاری اما این کشورها نه تنها از سوی کاخ سفید مورد حمایت قرار نمی‌گیرند بلکه داشته‌ها و قدرت داخلی خود را هم به واسطه نفوذ آمریکا از دست می‌دهند.

تازه ترین نقش‌آفرین این خیمه‌شب بازی جوبایدن و نانسی پلوسی؛ اوکراین و «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور این کشور بود که با رویای پیوستن به ناتو در دام بحران افتاد. نگاهی به وعده‌ و وعیدهای پلوسی در ایروان هم نشان می‌دهد که داستان دوستی خاله خرسه آمریکا با این جمهوری هم در حال آغاز است و در صورتی ایروان از هوشیاری کامل برخوردار نشود، تکرار تازه اوکراین خواهد بود. از آن رو که واضح است: روسیه چشم بر حضور آمریکا در مرزهای خود نبسته و انسداد راه‌های خود به ایران و ترکیه جنوب قفقاز را به تماشا نخواهد نشست! ایران هم صورت واضح تصریح کرده که هرگونه تغییر در مرزها را تحمل نخواهد کرد و این مهم خط قرمز تهران است.